چگونه متوجه شوم فرزندم مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته است؟
دکتر جاسم المطوع
-روان‌شناس بالینی و مشاور خانواده
ترجمه: اداره دعوت جنوب
بیشترین نگرانی پدران و مادران این است که چگونه فرزندانشان را از آزار و اذیت جنسی، چه در منزل و چه بیرون از منزل، محافظت کنند؟ هر روز خبرهایی مبنی بر آزار جنسی کودکان توسط بزرگسالان، یا آزار جنسی کودکان توسط کارگران و خدمتکاران منازل، یا آزار جنسی دانش‌آموزان به نسبت یکدیگر در مدارس، چه به دلیل کنجکاوی و آزمون و خطا و چه به دلیل شهوت، به ویژه میان بزرگسالان و فرزندانمان می‌شنویم.
اگر آزار جنسی بیرونی بر بدن کودک یک یا دو بار اتفاق بیفتد و کشف شود، احتمالاً تأثیر چندانی بر روان و شخصیت کودک نخواهد گذاشت، مخصوصاً اگر پدر و مادر با کودک آسیب دیده به طرز صحیح رفتار کنند. اما اگر آزار جنسی تکرار شود یا به تجاوز جنسی مکرر برسد، در این صورت احتمالاً کودک تحت تأثیر قرار خواهد گرفت، مگر اینکه آسیب روانی وارده از طریق مشاوره و راهنمایی‌های صحیح جبران شود.
از آثار روانی و عاطفی تجاوز یا آزار جنسی مکرر می‌توان به افسردگی، اضطراب، مشکل در برقراری روابط اجتماعی یا بروز مشکلات رفتاری اشاره کرد. البته مهم است بدانیم که همه کودکانی که مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اند، دچار مشکلات روانی یا عاطفی نمی‌شوند، به ویژه اگر کودک از طرف پدر و مادر خود پس از مورد آزار قرار گفته شدن، احساس امنیت کند.
این امنیت از طریق بررسی دقیق حادثه، مجازات متخلف، مراجعه به مراجع ذی‌صلاح برای حفاظت از کودک، گفتگوی صمیمانه کودک با پدر و مادر، و ارائه حمایت عاطفی و روانی به کودک به دست می‌آید تا او احساس کند حقش در پیشگاه خداوند محفوظ است و نزد پدر و مادر مهم است. این باعث می‌شود تا آسیب روانی و عاطفی کاهش یابد.
اما اگر کودک نادیده گرفته شود و آزار و تجاوز جنسی مکرر ادامه یابد، او ممکن است در آینده به انجام‌دهنده یا طالب رابطه جنسی نامشروع تبدیل شود.
سؤال مهمی که پدر و مادر همیشه از من در مشاوره می‌پرسند این است که چگونه بفهمم فرزندم مورد آزار جنسی قرار گرفته است یا خیر؟
زیرا کودک اغلب از آزار جنسی ناراحت و تحت تأثیر قرار می‌گیرد و احساس ترس، گناه و شرم می‌کند. بعضی از کودکان در مورد آن صحبت می‌کنند اما اکثر آنها سکوت می‌کنند.
ما می‌توانیم از راه چندین علامت متوجه شویم، از جمله:
– اجتناب کودک از مکان‌ها یا اشخاص خاص
– اجتناب از تماس فیزیکی با برخی افراد
– اختلالات خواب یا کابوس‌های مکرر
– اختلال در خوردن، از دست دادن اشتها یا پرخوری
– افت تحصیلی یا امتناع از رفتن به مدرسه
– انزوای اجتماعی و قطع ارتباط با دوستان و نزدیکان
– دردهای جسمی
– احساساتی شدید مانند ترس، خشم و اضطراب
اشتباه است که پدر و مادر با مشاهده‌ی یکی از این علائم، سریعاً فرزندشان را مورد آزار جنسی تلقی کنند، پس نباید عجولانه قضاوت کرد.
ممکن است کودک به دلیل بدرفتاری معلم یا قلدری همکلاسی‌ها از رفتن به مدرسه امتناع کند و لزوماً مورد آزار جنسی قرار نگرفته باشد.
پس نیاز است با آرامش و حکمت عمل کرد و اطلاعات را به طور صحیح جمع‌آوری نمود تا به دلیل واقعی برسیم.
بسیار مهم است که با فرزندانمان در مورد آموزه‌های مربوط به مسائل جنسی متناسب با سنشان صحبت کنیم و به آنها یاد دهیم چطور از خودشان در برابر آزار جنسی محافظت کنند.
همچنین باید همیشه نزدیک آنها باشیم، فعالیت‌ها و روابطشان را زیر نظر داشته باشیم، در مورد اخلاق و رفتار دوستانشان با آنها صحبت کنیم، و نظارت داشته باشیم بر آنچه که از فیلم، سریال، کارتون، بازی‌های رایانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی می‌بینند.
همچنین تقویت جنبه ایمانی در آنها می‌تواند در محافظت فرزندانمان در برابر آزار جنسی، چه در خارج و چه در داخل خانه، بسیار مؤثر باشد.