اهمیت و ضرورت مدارسه اسماءالله الحسنی
به قلم خانم فاطمه شاکری
مجتمع دینی عمادشهر
بسم الله الرحمن الرحیم
به راستی خدای ما کیست؟
اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ [٢٠:٨]
آیا تابهحال در اسم الله تفکر و تدبر نمودهایم؟
آیا در هنگام یا الله گفتن، تمام اسماء نیک و پرمحتوای الهی در ذهن ما مجسم میشود؟
آیا نیاز است ما اسماء دیگر الله را بشناسیم؟
دانستن آن، چه تأثیری در زندگی ما دارد؟
چه زیبا الله خودش به ما آموزش میدهد.
قال الله تعالی: «قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَٰنَ ۖ أَیًّا مَّا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ ۚ » [١٧:١١٠]
و همچنین در سوره مبارکه اعراف آیه 180 میفرماید: «وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ فَادْعُوهُ بِهَا ۖ وَذَرُوا الَّذِینَ یُلْحِدُونَ فِی أَسْمَائِهِ ۚ سَیُجْزَوْنَ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ» [٧:١٨٠]
چه الله در هنگام خواسته هایتان صدا بزنید چه الرحمن فرقی ندارد. چرا؟ چون الرحمن هم یکی از نامهای نیکوی الله است؛ هرکدام از اسماء الهی را که در هنگام طلب، بخواهید نام ببرید، شامل اسم الله میشود. چرا که اسم الله اسمی شامل و کامل است که همهٔ اسماء و صفات الهی را در خود جای داده است.
و چه مهربانانه ما را راهنمایی میکند که حواستان باشد دنبالهرو آنهایی که در اسماء و صفات الله به بیراهه رفتند، نروید. وقتی ما جاهلانه دنبالهرو منحرفان نمیرویم که شناخت صحیح از اسماء و صفات الهی داشته باشیم وآن هم ممکن نیست مگر از خلال مطالعه و تدبر در آیات قرآن، تا بدانیم چه جاهایی چه اسم و صفاتی به کار رفته است و چرا؟
آری چنین خالق با عظمتی داریم که هر آنچه در آسمان ها و زمین است تسبیح گوی او هستند. دریغ از ما اگر قدرش را آن طور که شایسته اوست، نشناسیم و از کاروان عابدان واقعی دور مانیم.
«هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ ۖ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ ۚ یُسَبِّحُ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ» [۵٩:٢۴]
تدبر وتفحص در آیات اسماءالله از ضروریات زندگی همه ی ماست. در هر قشر و سطحی که باشیم. شناخت صحیح خالق و پروردگار است که شاهراه سعادت را برای ما روشن می گرداند و در پستی و بلندی های زندگی، با استعانت از نامهای نیک او و الگو گیری از صفات بارز و راهگشایش، همواره با دلی مطمئن از حکمت های پر خیر و برکتش، زندگی خواهیم نمود.
ضرورت تعلیم و تربیت کودکان بر اساس مفاهیم اسماءالله الحسنی:
در نظر بگیریم زمینی کاملاً مستعد و حاصلخیز، آمادگی هرگونه کشت و زرع را دارد. یکی گندم و دیگری جو ، سومی سبزیجات و…در این زمین می کارند. مسلّم است گروهی هم خشخاش می کارند برای سرمایه گذاری اقتصادی و فرهنگ شوم فساد …
زمین یکی است؛ و آبوخاک و نور با صفای خورشید به همه میتابد؛ مهم کشاورز است که چه دانههایی در خاک پاک این زمینهای مستعد پنهان کند و آن را آبیاری کند.
همهی ما مسئولیم و وظیفه داریم حداکثر استفاده بهینه از فطرت پاک نونهالان عزیز را داشته باشیم. والدین، مربیان، مسئولین تربیتی و…هرکسی در حد توانش مسئول است قبل از کاشتن هر دانهای، مفیدترین بذر را در قلب پاک سرمایههای فردا بکارد.
مهمترین بذر چه چیزی میتواند باشد؟
آموزش الفبا، ریاضی، علوم و…؟ اصول دین؟ ارکان اسلام؟ ارکان ایمان؟ فقه و سیرت انبیاء؟ حدیث رسولالله صلی الله علیه وسلم؟
همهی موارد ذکر شده از بذرهای منتخب هستند ولی شایسته است، اول یکی را به عنوان بذر اصلی و بقیه را در کنار آن انتخاب کنیم. یعنی یکی را به عنوان هدف و مقصد در نظر بگیریم، بقیه را به عنوان وسیله تا بتوانیم کمک کنیم زودتر و سالمتر به مقصد برسیم. ان شاالله
با توجه به تحقیقات انجام شده در کتاب های عقیده و تربیت اسلامی برای کودکان، اکثراً در آموزش ارکان اسلام، آداب و اخلاق، سیره و حفظ قرآن، تجوید و تفسیر کارشده است. در زمینه ارکان ایمان و اصول دین خیلی کم و آنجایی که کار شده، بهصورت مستقیم آموزش داده شده است که هضمش برای مخاطب ویژهاش مشکل است. مگر نادر مواردی که روان و بهصورت غیرمستقیم مباحث اصول دین القاء شده است.
و اما بذر انتخابی ما بر زمین بکر و دست نخورده و حاصلخیز چه بذری میتواند باشد؟
زمین ما محدود است. گنجایش همهی کشت را ندارد؛ اولویت را در نظر میگیریم. کار ما بهعنوان والدین، مربیان مهد کودکها، مهد قرآنها و معلمین ابتدایی برای بهترین و سودمندترین برداشت از سرمایه موجود، کاشت بذر توحید و در رأس آن توحید اسماء و صفات است.
خیلی راحت و جذاب میتوانیم فطرت خداجویی کودکان را با آبیاری مناسب، رشد دهیم. بدینوسیله ارتباط مؤثری بین کودک و خالقش برقرار کنیم. او را با نام های زیبای الهی آشنا کنیم و مظاهر اسماء را بهصورت روان در قالب نقاشی، بازی، داستان، شعر و نمایش فیلم و تئاتر و… بهگونهای کار کنیم که خودش از همان کودکی متمایل شود وظیفهاش را به نسبت چنین پروردگاری به بهترین وجه انجام دهد. از دروس فقه و سیره و حدیث و…به عنوان وسیلهای برای برقراری ارتباط مؤثر با خالق، استفاده کنیم. دیگر کودک ما کمکم بزرگ میشود و نیاز پیدا میکند درست وضو بگیرد و نماز بخواند. او دوست دارد بهترین عبادتها را برای خالقش انجام دهد؛ چون او را میشناسد. دوستش دارد و فهمیده که چهکارهایی باعث رضایت و چه عاملی باعث نارضایتی خالقش میگردد. همچون دانشآموز زرنگی که دوست دارد تمام تلاشش را بکار گیرد تا معلمش را راضی و خوشحال کند او نیز نسبت به خالقش چنین رفتاری میکند.
فقط خیلی باید مواظب باشیم راه افراط در پیش نگیریم. آب زلال نیز اگر زیادی به گیاه بدهیم، از رشد گیاه کاسته میشود آن چنانکه تشنگی زیاد، او را از پای در میآورد. به همین منظور لازم است، منهجی معتدل از اسماءالله برای سنین مختلف تدوین گردد، تا والدین و مربیان عزیز دچار سردرگمی نگردند. چهبسا در القاء مفاهیم اسماءالله و همچنین در میزان عرضه به مخاطبان از هدف دور گردند.
توانمندان عرصهٔ ادب، هنر و تکنولوژی، میتوانند بهترین اثر در این زمینه را از خود به یادگار بگذارند. آیات زیادی از قرآن کریم متعلق به اسماءالله الحسنی است. مثلاً سورهٔ حمد (الله – الرحمن – الرحیم –رب – مالک) چقدر این آیات را در قالب ادبیات کودک و نوجوان، در قالب نقاشی و طراحی بازی، نوشتن فیلمنامه و ساخت فیلم بکار بردهایم؟
متأسفانه بیشترین تمرکز دشمن، در روشهای مؤثر و جذاب علیه مسلمانان برنامهریزی میشود و ما تمرکز بر فرعیات و به روش مستقیم را انتخاب کردهایم!
الحمدلله تعدادی از خواهران و برادران دلسوز عرصهٔ ادب و هنر، آستین را بالا زده و متعهدانه بر روی روانسازی و جذاب سازی مفاهیم اسماءالله کار میکنند.
امیدوارم فرهنگ تدبر در قران بالاخص تدبر در اسماءالله در جامعه نهادینه گردد و شاهد جوانان و نوجوانانی باشیم که در راستای فعالسازی مغزها، به منبع شناخت متصل گردند واولیاء و مربیان ما مهمترین دغدغهشان برقراری ارتباط مؤثر بین خودشان و مخاطبانشان با خالق بیهمتا باشد.
به امید روزی که منابع شناخت نامهای نیک الله، برای مقاطع مختلف تحصیلی به حد کافی برسد تا دیگر متعهّدان بتوانند کارهای ثانویه را در القاء مفاهیم انجام دهند.
چقدر موفق است کشوری که سرمایه انسانیاش را بر پایه شناخت صحیح خالق، رشد داده باشد و این مهم کاملاً اجرا نمیشود مگر اینکه اداره آموزشوپرورش و آموزش عالی با همکاری رسانه ملی، متصدی و مجری این پروژهی عظیم باشند.
به امید روزی که کشور عزیزمان ایران، یکی از دروس اصلی مدارس و دانشگاههایش، درسی بنام اسماءالله الحسنی باشد و این افتخار را در بین کشورهای اسلامی بنام خود ثبت کند.
**معرفی چند کتاب در زمینه اسماءالله:
*اسماءالله از مؤلفان:
1- محمد صدیق قربانی
2- ناصر سبحانی
3- رزگار مرادی (سهجلدی)
4-سلیمان سامی محمود (مترجم: مجتبی دوروزی)
5-محمد راتب نابلسی (عربی – چاپ جدید چهارجلدی)
http://altadabbor.comسایت التدبر فی القران/