فرصت های رمضان
شیخ امیر دارات
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین والصلاه والسلام على أشرف الأنبیاء والمرسلین وعلى آله وصحبه وسلم أجمین أما بعد:
الله متعال سال را در ۳۶۰ روز قمری قرار داد و فرمود :﴿أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ﴾ رمضان روز های اندک و معدود است[البقره ۱۸۴] از این تعداد روزهای سال ، روزهای اندکی را برای عبادت خاصی به نام روزه قرار دادم و همچنین این ماه را ماهی قرار دادم که مومنان به مغفرت الهی برسند چون پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: رغم أنفه رغم أنفه رغم أنفه ؛ بینی اش بر خاک باد بینی اش بر خاک باد بینی اش بر خاک باد ، صحابه پرسیدند چه کسی یا رسول اللهﷺ فرمود: مَن أدرک رمضان فلم یُغفر له؛ کسی که رمضان را درک کرد و در قید حیات بود و سالم ولی مغفرت الهی را کسب نکرد پس شایسته است که این ماه را به عبادت بپردازیم و از تک تک لحظه هایش استفاده ببریم ، به همین منظور ، عبادتهایی که از تاکید بیشتری در این ماه برخوردار است را بر حسب پنج آیه ی مرتبط با روزه در سوره ی بقره و احادیث نبوی مرتبط با موضوع را بیان کردم و که به شرح زیر است:
١- روزه: اما شاید سوال پیش بیاید که روزه که از خاصیت این ماه است چرا باید در جدول گذاشته شود؟ جواب؛ چون روزه هدف نیست هدف و حکمت از روزه، رسیدن به تقوای الهی است
پس لازمه ی مؤمن این است که از روزه هایش در این ماه مراقبت کند چون الله متعال فرمود: ﴿یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ کُتِبَ عَلَیۡکُمُ ٱلصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى ٱلَّذِینَ مِن قَبۡلِکُمۡ لَعَلَّکُمۡ تَتَّقُونَ﴾ [البقره ١٨٣]ا ترجمه : ای مومنان همانگونه که روزه بر امتهای گذشته فرض شده بود بر شما نیز فرض شده است شاید تقوای الهی را پیشه کنید .
پس همانطور که بیان شد حکمت از روزه رسیدن به تقوای الهی است و خود این روزه گرفتن
در واقع آزمایشی از جانب الله متعال است که آیا بنده ی من در جواب امری که داده ام ،در این وقت مشخص شده ی فجر تا غروب از ممنوعها دست می کشد ؟ و امر مرا اجابت میکند یا نه؟ که فرمود: [وکلوا واشربوا حتى یتبین لکم الخیط الأبیض من الخیط الأسود من الفجر ]در این وقت بین فجر تا غروب ،حق خوردن، آشامیدن و همبستری با همسر را نداری و هر آنچه که در معنای این سه باشد. خب بنده ی مومن همین کار را انجام داد و دست از این ممنوع ها کشید سپس چطور؟ پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: تنها برای رسیدن به تقوا دست کشیدن از ممنوع ها کافی نیست بلکه فرمود: ( من لم یدع قول الزور والعمل به والجهل فلیس لله حاجه فی أن یضع طعامه وشرابه ) ترجمه :کسی که سخن دروغ و عمل به آن و رفتار جاهلانه را ترک نکند الله متعال نیازی ندارد که او خوردن و نوشیدن را ترک کند/بخاری
خب مومنان زبان خود را حفظ کردند و رفتار جاهلانه انجام ندادند دیگر چه؟ فرمود اگر کسی به تو ناسزا گفت بگو: من روزه ام و بدرفتاری و بدزبانی در مقابلش نکن الان است که شخص خود را از همه کار های ناشایست حفظ کرده است و ایمان آشکار می شود و تقوی تجلی میکند.
۲-نماز: نماز از کلمه آمنوا گرفته شده است که از لازمه های آن اقامه نماز می باشد و مرتبط است به حدیث رسول اکرم صلی الله علیه وسلم که می فرماید : (و من قام رمضان ایمانا واحتساباً غفر له ما تقدم من ذنبه ومن قام لیله القدر ایمانا و احتساباً غفر له ما تقدم من ذنبه» ترجمه: کسی که رمضان را با ایمان و امید به کسب ثواب بر پا دارد و همچنین شب قدر را با ایمان وامید به کسب ثواب به پا دارد گناهان صغیره ی گذشته اش بخشیده می شود.
که شامل نمازهای فرض می شود که آن را به بهترین شکل بخواند ، از زود آمدن به مسجد و نشستن در صف اول و رعایت خشوع در نماز و اهتمام بیشتر به نمازهای سنت قبلیه و
بعدیه و نماز تراویح و قیام و دیگر نمازهای سنت.
۳- غذا دادن به مساکین و فقرا و یا افطار روزه داره برگرفته از؛ ﴿وَعَلَى ٱلَّذِینَ یُطِیقُونَهُۥ فِدۡیَهࣱ طَعَامُ مِسۡکِینࣲۖ فَمَن تَطَوَّعَ خَیۡرࣰا فَهُوَ خَیۡرࣱ لَّهُ﴾[البقره ١٨۴] ترجمه: بر کسانی که نمی توانند روزه بگیرند، فدیه ای است اگر افطار کردند و این فدیه ، غذا دادن یک مسکین است در ازای هر روزی که افطار می کند و هر کس که بخواهد به مسکین های بیشتری غذا دهد پس آن برای او بهتر است. و حدیثی که ترمذی آن روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم می فرماید :کسی که روزه داری را افطار دهد مانند همان روزه دار اجر و ثواب دارد بدون اینکه از اجر و ثواب روزه دار چیزی کم شود.
و علما گفته اند : که اگر کسی در رمضان ۳۶ مسکین را افطار دهد برابری میکند با روزه ی ۳۶۰ روز یعنی یک سال کامل چون هر حسنه ای ده برابر می شود ( الحسنه بعشر أمثالها) .
۴- تلاوت قرآن :برگرفته از آیه ی ﴿شَهۡرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِیۤ أُنزِلَ فِیهِ ٱلۡقُرۡءَانُ هُدࣰى لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَـٰتࣲ مِّنَ ٱلۡهُدَىٰ وَٱلۡفُرۡقَانِ﴾ ترجمه : ماه رمضان ، همان ماهی است که در آن نزول قرآن بر پیامبر صلی الله علیه و سلم در شب قدر آغاز شد که اللهﷻ برای هدایت مردم آن را نازل کرد و در آن دلایل روشنی از هدایت و جدا کننده ی میان حق و باطل وجود دارد .
که این ماه ،ماه نزول قرآن است در شبی که بهتر از هزار ماه می باشد که الله متعال فرمود: ﴿لَیۡلَهُ ٱلۡقَدۡرِ خَیۡرࣱ مِّنۡ أَلۡفِ شَهۡرࣲ﴾ [القدر ٣] بهتر از ۸۴ سال تقریباً .
و در این ماه، رسول الله -صلى الله علیه وسلم – با جبرئیل مدارسه و تلاوت قرآن می کردند پس شایسته هر شخص مؤمن است که در این ماه قرآن را به دو صورت تلاوت کند:
صورت اول: تلاوت سریع که تا می تواند ختم های زیادی در این ماه خاصتاً داشته باشید چون علمای گذشته بر این حال بودند که با آمدن این ماه به تلاوت بسیار قرآن می پرداختند و بصورت عادی ختم قرآن در ۸ تا ۹ ساعت صورت میگیرد برای کسانی که عادت به تلاوت قرآن دارند پس هر کس به اندازه تلاشش قرآن را تلاوت کند چون هر حرف ١٠ حسنه دارد و کل قرآن دارای ٣٢۵ هزار حرف می باشد یعنی با تلاوت یک ختم قرآن ٣ میلیارد و ٢۵٠ هزار حسنه کسب می کند.
صورت دوم: تلاوتی همراه با تفسیر مختصر که هم اجر تلاوت بسیار را کسب کند و هم
اجر تدبر در قرآن.
۵- ذکر الله متعال : برگرفته از ﴿وَلِتُکَبِّرُوا۟ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاکُمۡ﴾ ترجمه: و الله را به بزرگی یاد کنید که این خود راه دیگری برای کسب اجرالهی است که اللهﷻ را بسیار یاد کنید و پیامبر صلی الله علیه و سلم می فرماید: ( لا یزال لسانک رطباً من ذکر الله ) همیشه زبانت با ذکر الله متعال تر باشد .
بسیار بگو : سبحان الله العظیم و بحمده پیامبر صلی الله علیه و سلم میفرماید: برایت در بهشت درخت خرمایی کاشته می شود/روایت ترمذی
و محبوب ترین ذکر نزد الله را بگو: “سبحان الله والحمد لله ولا إله إلا الله والله اکبر”
و بگو : سبحان الله و بحمده سبحان الله العظیم” و همچنین : “لاحول ولا قوه الا بالله” و دیگر ذکرهایی که از پیامبر صلی الله علیه و سلم در احادیث آمده است .
۶- دعا و توبه : برگرفته از ﴿وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌۖ أُجِیبُ دَعۡوَهَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِ﴾ [البقره ١٨۶]ترجمه: ای پیامبر هنگامی که بندگان من در مورد نزدیکی من و اجابت دعایشان از جانب من ، از تو پرسیدند ؛ همانا من به آنها نزدیک هستم ، به صورت که از احوال شان آگاهم ، دعایشان را می شنوم ، پس به واسطه نیازی نیست ، و دعای دعاکننده را هر وقتی که دعا کند اجابت می کنم .
پس بسیار از الله متعال بخواه چون دعا همان عبادت است و اجر دارد ،پس شایسته ی بنده ی مومن است که بسیار به سوی الله باز گردد و از او آنچه را که می خواهد
را در خواست کند و از او طلب مغفرت را بخواهد.
و وقتهای اجابت را برای دعا کردن انتخاب کند که علما به مواردی اشاره کرده اند که از جمله ی آنها :
۱. آخر شب که بهترین وقت برای خلوت با الله است .
۲. وقت بین اذان و اقامه ی نماز.
۳. قبل از سلام نماز که پیامبر صلی الله علیه و سلم از بزرگترین فتنه ها و شرها به الله پناه می برد و می فرمود : اللهم إنی أعوذ بک من عذاب القبر و من عذاب النار ومن فتنه المحیا والممات ومن فتنه المسیح الرجال
۴. عصر روز جمعه
۵. بعد از هر ختم قرآن
۶. قبل از افطار روزه
و در شبهای آخر رمضان بسیار بگوید: اللهم إنک عفو تحب العفو فاعف عنی
٧. اعتکاف در ده شب آخر رمضان: الله متعال می فرماید :[وأنتم عاکفون فی المساجد]
و پیامبر صلی اللہ علیه وسلم در این ده شب و روز آخر رمضان در مسجد اعتکاف می کرد و به عبادت می پرداخت .
پس شایسته است که این سنت را زنده کنیم و اگر یازده ماه و بیست روز سال را به دنیا پرداخته ایم ده روز را با الله متعال خلوت کنیم و در جستجو اجری باشیم که ۸۴ سال عبادت برابری می کند بلکه بیشتر از آن است .
باشد که از جمله مأجورین در این ماه قرار گیریم و مورد مغفرت واقع شویم.
آمین